„Hej! Ciągnij ją!” – jachtowe liny miękkie
Liny na jachcie żaglowym służą rozmaitym celom: trymowaniu żagli i masztu, kontroli położenia wózków szotowych i kip, zabezpieczeniu złogi przed wypadnięciem za burtę, cumowaniu i holowaniu jachtu… To one przenoszą siły z żagli prosto do ręki żeglarza i to dzięki nim sternik ma kontrolę nad całym jachtem. Są najważniejszym, a za razem często najbardziej niedocenianym elementem osprzętu jachtowego. Jak duże obciążenie wytrzyma? Jak długo? Czy ta lina jest odpowiednia pod dane zastosowanie? W tym artykule weźmiemy pod lupę liny miękkie – cichych przyjaciół żeglarzy.
SPIS TREŚCI
|
KONSTRUKCJA I RODZAJE LIN
|
Lina to elastyczne, przeważnie wiotkie cięgno przenoszące głównie naprężenia rozciągające wzdłużnie. W zależności od jej grubości zbudowana jest z włókien, żył i lnisk (lub pokrętek, pasm, splotek) (Rys.1). Włókno to pojedyncza nić uprzednio skręcona śrubowo. Żyła składa się ze skręconych ze sobą włókien, a lniska ze skręconych ze sobą żył. Następnie, te podstawowe budulce skręca się, lub splata ze sobą otrzymując liny skręcane i plecione. Potocznie konstrukcję liny opisuje się słowami „lina 8-żyłowa” co wskazuje na linę złożoną z 8 splecionych ze sobą żył. W rzeczywistości lina może składać się z 8 splotek po dwie lub trzy żyły każda (Rys.2 – 8 splotek po 8 żył). Oznacza to, że dwie liny „8-żyłowe” mogą mieć totalnie różną konstrukcję. Producenci lin w swoich katalogach używają słów „pasmo” lub „pokrętka” w przypadku lin skręcanych (np. lina skręcana 3-pasmowa, złożona z 3 pokrętek; 3-strand twisted rope) oraz „splotka” w przypadku lin plecionych (np. lina pleciona 8-splotkowa, 8-plait braided rope). Dokładną budowę liny można poznać dopiero biorąc ją do ręki. |
Rys.1. Konstrukcja liny skręcanej |
Rys.2. Lina pleciona 8-splotkowa – 8 splotek z 8 żył każda
Skok skrętu włókna, siła naprężenia żyły w trakcie plecenia/skręcania, kąt pod jakim pasma są ze sobą plecione… Te i inne parametry znacząco wpływają na końcową charakterystykę liny. Znalezienie tych optymalnych pod dane zastosowanie wymaga wielu prób i błędów. Nic więc dziwnego, że znaczący producenci lin to firmy z wieloletnim (liczonym w dekadach) doświadczeniem, a liny przez nich produkowane noszą miano produktów „High-tech”, ze względu na złożoność procesu produkcji oraz nowoczesne materiały.
Rys. 3 Przykłady konstrukcji lin
Liny skręcane
Rys. 4 Lina skręcana z ciętego poliestru
|
Rys. 5 Skok skrętu liny |
Najstarsza metoda produkcji lin to skręcanie ze sobą poszczególnych włókien, żył i pokrętek. Rozróżnia się liny skręcane z 3 lub 4 lnisk, z rdzeniem lub bez, prawo lub lewo skrętne. W przeciwieństwie do kierunku splotu ilość pokrętek oraz skok skrętu wpływają na sztywność i wytrzymałość liny. Mniejszy skok (więcej skrętów na mniejszej długości) oraz mniejsza ilość pokrętek to większa sztywność ale i większe wydłużenie przy zerwaniu (Rys.5). Spotykane są często na żaglowcach gdzie ich ilość mierzy się w kilometrach. Ze względu na wielkość bloków do obsługi żagli potrzebne są liny o dużej średnicy. Biorąc pod uwagę budżet, duże ilości grubych lin skręcanych są tu optymalnym wyborem. Również używane na mniejszych jachtach jako cumy i liny kotwiczne, oraz w portach jako permanentne liny cumownicze (mooring). |
Liny plecione
Ze względu na większe wytrzymałości liny plecione są znacznie bardziej popularne niż skręcane. Mogą być splecione w sposób kwadratowy, spiralny, z rdzeniem lub bez, wykonane z jednego lub różnych materiałów (Rys.6). Podobnie jak w przypadku lin skręcanych kąt splatania oraz ilość żył wpływają na sztywność liny. Innymi słowy - ciasny splot to sztywna lina. Używa się również lin z oplotem pośrednim (Rys.10) zwiększającym tarcie między warstwami. W zależności od konstrukcji i użytych materiałów liny plecione znajdą zastosowanie w każdej aplikacji na jachcie.
Najbardziej popularne liny plecione to liny pojedynczo i podwójnie plecione. Te pierwsze używane są jako cumy, do przewiązów i mniejszych aplikacji. Ponieważ jest to prosta plecionka robiona jest z mocniejszych materiałów jak Dyneema, do tego wstępnie rozciągana i pokrywana impregnatem. Liny podwójnie plecione to liny najczęściej używane w jachtingu.
Liny pojedynczo plecione
Rys. 6 Konstrukcja liny pojedynczo plecionej
- Lina 8-pasmowa (8-strand) – Najłatwiejsza do zaplecenia na maszynie lina. Charakteryzuje się gruboziarnistą konstrukcją oraz pewnym chwytem. Często używana jako liny kotwiczne i cumownicze.
- Lina 12-pasmowa (12-strand) – ta konstrukcja daje bardziej zaokrągloną i gładszą formę niż lina 8-splotkowa. Ma dosyć mała pustej przestrzenie wewnątrz przez co idealnie sprawdza się jako rdzenie linowe oraz plecionki o wysokiej wytrzymałości. Jest bardzo łatwa do zaplatania.
- Lina 8-splotkowa (8-plait) – liny tej konstrukcji są gruboziarniste, produkowane w dużych średnicach.
- Lina 16-splotkowa (16-plait) – podobna do liny 12 pasmowej jednak z większą pustą przestrzenią wewnątrz. Gdy jest zapleciona bez rdzenia ma większą tendencję do spłaszczania się podczas użytkowania.
Rys. 7 Przykłady konstrukcji lin pojedynczo plecionych
Liny podwójnie plecione
Rys. 8 Konstrukcja liny podwójnie plecionej
- Lina 8-splotkowa (8-plaits) – gruboziarnisty oplot z dość cienkim rdzeniem.
- Lina 16-splotkowa 2 nad 2 pod (16-plait 2 over 2 under) – wykonana na tej samej maszynie co liny 8 splotkowe. Ma gładszy oplot z większą ilością miejsca na rdzeń. Stosowana w linach, których wytrzymałość jest w mniejszym stopniu skupiona w rdzeniu. W większych rozmiarach lina tej konstrukcji jest mocno zaokrąglona co sprawdza się w arborystyce.
- Lina 24-splotkowa (24-plait) – ta konstrukcja zapewnia dobrą równowagę między grubym, wytrzymałym oplotem, a zachowaniem miejsca na rdzeń. Może być stosowany zarówno w linach zależnych od rdzenia, jak i zrównoważonych.
- Lina 16-splotkowa (16-plait) – podobna do 24 splotkowych, ma cieńszy oplot.
- Lina 32-splotkowa (32-plait) – mogą być wykonane z cieńszym oplotem niż liny 24 splotkowe, co pozwala na użycie większego, mocniejszego rdzenia. Są jednak trudniejsze do szplajsowania. Cienki oplot nie zawsze działa dobrze na osprzęcie pokładowym.
- Lina 48-splotkowa (48-plait) – cieńsza osłona niż w linach 24 i 32 splotkowych, umożliwia użycie jeszcze większego, mocniejszego rdzenia. Głównie stosowany w linach wspinaczkowych i psutych oplotach przeciw-otarciowych (hollow braid).
Rys. 9 Przykłady konstrukcji lin podwójnie plecionych
Z oplotem pośrednim i wielokrotnie plecione
Rys. 10 Lina z oplotem pośrednim
Niektórzy dostawcy lin posiadają w swojej ofercie liny z tzw. oplotem pośrednim (rys. 10). Zazwyczaj są to liny o małej średnicy i dość wysokiej wytrzymałości. Oplot pośredni ma za zadanie ścisnąć równoległe włókna rdzenia oraz zwiększyć tarcie pomiędzy rdzeniem a oplotem. Poprawia to przełożenie mocy z oplotu na rdzeń co przekłada się na lepszą pracę w stoperach.
Rys. 11 Wielokrotnie pleciona lina przeciw-skrętna Lancelin
Specyficznym rodzajem liny są liny przeciw-skrętne (anti-twist) (Rys.11). Ich zadaniem jest przenoszenie momentów skręcających powstałych podczas rolowania żagli pełno-wiatrowych. Są one wszywane w lik przedni żagla i rozpinane pomiędzy rolerem i krętlikiem. Aby zapewnić „nie-skrętność” lina składa się nawet z 4 warstw i pleciona jest pod dużym naprężeniem z wysoce wytrzymałych materiałów takich jak Dyneema, Technora czy Kevlar.
Lina statyczna i dynamiczna
|
Do oddzielnej grupy lin można zaliczyć liny przeznaczone do wspinaczki. Czasem się zdarza, że do sklepu żeglarskiego przychodzi alpinista w poszukiwaniu liny dynamicznej lub statycznej. Oczywiście i takie liny można tu znaleźć, jednak nie będą to liny typowo alpinistyczne. Lina statyczna charakteryzuje się niewielkimi właściwościami dynamicznymi (wydłużenie rzędu 2-5%), przez co ma zastosowanie tam, gdzie wydłużanie się pod wpływem obciążenia jest niepożądane, głównie w speleologii (nauka o jaskiniach) oraz w pracach na wysokości. W górach wysokich wykorzystywana jest do poręczowania. W żeglarstwie linami statycznymi będą między innymi fały, trymlinki i liny Travellerów.
|
Rys. 12 Wspinacz |
Lina dynamiczna we wspinaczce to lina której konstrukcja gwarantuje, że podczas hamowania upadku wspinacza przeciążenia na niego działające nie przekroczą 12G. Ma ona za zadanie spowolnienie upadku a nie gwałtowne jego zatrzymanie. Jest to więc lina elastyczna, która rozciągnie się pod wpływem działania siły. Oczywiście liny wspinaczkowe mają zupełnie inną konstrukcje niż liny jachtowe, jednak można mieć pewność, że wykorzystuje się do ich produkcji materiały bardziej rozciągliwe np. Poliamid (nylon). W jachtingu liny dynamiczne nie są unormowane co do przeciążeń, jednak te bardziej elastyczne stosuje się na cumy oraz szoty.
MATERIAŁY NA LINY
Linę można wykonać ze wszystkiego co jest dostatecznie długie i wiotkie. Wyróżnia się liny stalowe (wykonane ze skręconych ze sobą drutów), skórzane (zbudowane z rzemieni), z włókien naturalnych i sztucznych, oraz włókienno-stalowe. Nas interesują liny stosowane na jachtach jako olinowanie ruchome więc skupimy się na linach włókiennych.
Rys. 13 Liny z różnych materiałów
Włókna Naturalne
Kiedy nie znano jeszcze tworzyw sztucznych, liny oraz inne produkty tekstylne jak materiały żaglowe i ubrania wykonywano z włókien pochodzenia roślinnego. Nadal można takie liny dostać, jednak ze względu na ich żywotność, wytrzymałość i koszt raczej używane są jako ozdoba aniżeli jako fały i szoty, przynajmniej w nowoczesnym jachtingu. Oto kilka najbardziej popularnych włókien naturalnych:
|
Rys. 14 Banan manilski, ususzone włókna abaki ( https://bcl.wikipedia.org/wiki/Abaka ) |
|
Rys. 15 Farma sizalu https://www.istockphoto.com/pl/obrazy/sizal?assettype=image&sort=mostpopular&mediatype=photography&phrase=sizal |
|
|
Rys. 16 Konopie siewne ( https://www.chwast.net/tworzywa-sztuczne-z-konopi-siewnej/ ) |
|
Rys. 17 Bawełna ( https://wyroby.shophurt.pl/wlokna-naturalne/wlokna-roslinne/ ) |
|
Istnieje ponad 2 tys. gatunków roślin włóknistych, z czego wykorzystuje się około tysiąca. Chociaż rośliny dają nam wiele możliwości, liny z włókien naturalnych są mało odporne na przetarcia, trudno się z nimi pracuje i często gniją. Aby otrzymać wymaganą wytrzymałość trzeba wykonać linę grubą, za czym idą większe rozmiary bloków i większe ciężary. Tu z pomocą przychodzą włókna syntetyczne.
Włókna Syntetyczne
|
W erze plastiku, w której prawie wszystkie przedmioty codziennego użytku mają choć jeden element wykonany z tworzywa sztucznego nie można się dziwić, że ponad 90% światowej produkcji lin opiera się na włóknach syntetycznych. Ze względu na swoje właściwości, łatwość produkcji i żywotność włókna chemiczne podbiły światowy rynek nie tylko w branży tekstylnej. Na jachcie żaglowym coraz rzadziej spotykane są materiały pochodzenia naturalnego (sam ostatnio trzymałem w ręku linę bawełnianą jakieś 20 lat temu!!!). Chociaż ilość plastiku na świecie jest alarmująca i staramy się ograniczyć jego stosowanie, bez niego wiele rzeczy byłoby niemożliwych do wykonania. Skoro więc takie liny już istnieją, mając na uwadze dobro naszej planety, przyzwoitość nakazuje wiedzieć o nich jak najwięcej, a przynajmniej tyle żebyśmy nie musieli ich co roku wymieniać i żeby służyły nam przez długie lata. |
Rys. 18 Granulat plastiku |
Włókna syntetyczne to włókna wytwarzane chemicznie z polimerów niewystępujących w przyrodzie (np. poliestrów, poliamidów, poliuretanów). Otrzymuje się je z monomerów w procesach polimeryzacji lub polikondensacji. Co to dokładnie znaczy – odsyłam do literatury specjalistycznej. Dla nas ważny jest efekt końcowy, czyli gotowe włókna.
- Polipropylen (PP) – jedno z dwóch, obok polietylenu, najczęściej używane tworzywo sztuczne. Włókna z tego materiału stanowią około 12% światowej ilości włókien syntetycznych. Mają najmniejszą gęstość spośród wszystkich stosowanych tworzyw. Są odporne na działanie chemikaliów i środowiska, praktycznie nie chłoną wody. Niestety nie są odporne na promieniowanie UV (twardnieją i kruszeją), mają niską temperaturę topnienia przez co są podatne na zniszczenia pod wpływem tarcia. Mają stosunkowo małą wytrzymałość.
Rys. 19 Struktura Polipropylenu, https://www.mdpi.com/2073-4360/12/11/2624/htm
- Poliester (PET) – zawiera wiązania estrowe przez co jest bardziej kruchy, twardy i trudniej topliwy. Włókna poliestrowe mają dużą wytrzymałość na rozerwanie, zginanie i ścieranie. Są odporne na działanie światła, chemikaliów, drobnoustrojów oraz bardzo słabo chłoną wodę. Łatwo się brudzą lecz równie łatwo piorą. Mają tendencję do „pillingu” (kuleczki ze splątanych włókien), jednak nie po dodaniu domieszki innych włókien.
Rys. 20 Struktura Poliestru, https://www.pslc.ws/macrog/kidsmac/pet.htm
- Poliamid (Nylon) – polimer zawierający grupę amidową. Włókna nylonu mają bardzo dużą wytrzymałość na rozciąganie, są lekkie, odporne na promieniowanie UV, rozciągliwe, łatwe do barwienia i tanie. Używa się ich w miejscach, gdzie duża rozciągliwość jest pożądana (cumy, tkaniny spinakerów itp.).
Rys. 21 Struktura Poliamidu, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nylon_3D.png
- Aramidy – aramidy to polimery zawierające ugrupowania aromatyczne. Mają bardzo wysoką odporność mechaniczną, termiczną i pożarową (nie palą się), jednak kosztem rozpuszczalności i łatwości w przetwarzaniu. Ogólnie włókna aramidowe są sztywne, dlatego liny często produkuje się z mieszanek tych włókien z innymi.
Rys. 22 Struktura Amidu, https://www.wikiwand.com/en/Amide
-
- Technora - aramid kopolimerowy. Wysoko wytrzymały na rozciąganie i zmęczenie, odporny chemicznie i termicznie. 8x wytrzymalszy od stali, odporny na ciepło. Ze względu na swoją odporność na warunki atmosferyczne, stosowany tylko jako oplot liny, nie jako rdzeń. Lina z technory potrzebuje większych bloków i nie powinno się wiązać na niej węzłów ze względu na jej sztywność.
Rys. 23 Struktura włókna Technory https://nptel.ac.in/courses/116/102/116102006/
-
- Kevlar - włókno aramidowe trzykrotnie wytrzymalsze od włókien poliamidowych i poliestrowych. Ma wysoką odporność na temperaturę, bardzo małe wydłużenie przy zerwaniu (4-5%) oraz niewielkie pełzanie (wydłużanie przy długotrwałym działaniu siły statycznej). Niestety bardzo podatne na promienie UV (po 3-4 miesiącach na słońcu traci około 50% swojej wytrzymałości) i wrażliwe na załamania (węzeł może zmniejszyć wytrzymałość o 60%, potrzebne duże bloki).
Rys. 24 Struktura Kevlaru https://nptel.ac.in/courses/116/102/116102006/
- Vectran - aromatyczny poliester o dużej wytrzymałości, odporności chemicznej i termicznej. Odporny na wilgoć i wrogie środowisko. Włókna z vactranu mają małą odporność na UV, a przy długotrwałych obciążeniach jest podatny na pęknięcia. Pokrywa się go warstwą poliuretanu by zwiększyć jego odporność na ścieranie i jako barierę wodną.
Rys. 25 Struktura włókna Vectranu https://nptel.ac.in/courses/116/102/116102006/
- Dyneema (UHMWPE) - z ang. Ultra High Molecular Weight Polyethylene, polietylen o ultra-dużej masie cząsteczkowej. Niezwykle wysoki stosunek wytrzymałości włókien do ich masy, duża odporność na ścieranie i niska absorbcja wilgoci. Bardzo małe wydłużenie przy zerwaniu; prawie dwukrotnie wytrzymalszy od kevlaru; unosi się na wodzie; dobra odporność na warunki atmosferyczne. Niska temperatura topnienia (144-152 st. C) - łatwość uszkodzenia włókien pod wpływem tarcia. Duże pełzanie (wydłuża się pod wpływem długotrwałych obciążeń)
Rys. 26 Struktura UHMWPE, http://www.floatingpipe.com/UHMWPE.asp
- Zylon (PBO) - Włókna z poli(p-fenyleno-2,6-benzobisoksazolu), 2x większa wytrzymałość na rozciąganie niż kevlar (5.8GPa) oraz 2x większy moduł Younga (270GPa), praktycznie nie palne, doskonała odporność na ścieranie, słabo chłoną wilgoć i mało się rozciąga. Bardzo duża wrażliwość na promienie UV (wytrzymałość maleje dwukrotnie już po 100h na słońcu). Również źle znosi wodę morską i przetarcia.
Rys. 27 Struktura Zylonu, http://www.formula1-dictionary.net/zylon.html
Wszystkie wyżej opisane negatywne właściwości włókien mogą być niwelowane poprzez mieszanie ze sobą materiałów, stosowanie różnych rodzajów splotu, obróbkę termiczną, wstępne rozciąganie, impregnację... Dlatego np. liny z rdzeniem z Dyneemy są stosowane w miejscach, gdzie pożądana jest mała rozciągliwość. Przed dużym pełzaniem chroni je oplot z innego materiału oraz odpowiedni, wstępnie rozciągnięty i zaimpregnowany splot.
WŁAŚCIWOŚCI LIN
|
Rys. 28 Przetarta cuma |
Przy zakupie lin żeglarze zazwyczaj kierują się ich kolorem oraz wrażeniem dotykowym. Oczywiście walory estetyczne są ważne, jak również to czy lina dobrze leży w dłoni. Jednak mało kto wie, że liny przyjemne w dotyku wcale nie są wykonane z bawełny, tylko z ciętego poliestru mającego za zadanie imitować bawełnę, i że każdą linę można zamówić w prawie każdym możliwym kolorze. Kupując linę należy zadać sobie kilka pytań: czy będzie ona współpracowała z resztą osprzętu (wielkości bloków i stoperów), jak często chcę ją wymieniać, jak dużo pieniędzy mogę na nią przeznaczyć…? Warto więc zwrócić uwagę na kilka podstawowych właściwości jakimi cechują się liny: |
- Wytrzymałość na zerwanie (Breaking Strength) – najważniejszą wartością w specyfikacji każdej liny jest obciążenie pod jakim pęka, wyrażane w kilogramach [kg] lub w deka-newtonach [daN]. Linę należy dobrać tak, aby jej wytrzymałość była większa od wytrzymałości bloków lub kip, przez które przechodzi. W razie utraty bloku lina nadal trzyma żagiel i można ją przeprowadzić tymczasowo przez jakąś szeklę, podczas gdy zerwanie liny może ponieść za sobą zniszczenie żagla. Symulacja zerwania liny pod obciążeniem: https://www.youtube.com/watch?v=ffJ6XhNZtm4
Rys. 29 Lina pęknięta pod obciążeniem
- Chwyt (Grip) – gdy lina jest często używana np. jako szot, musi być miła w dotyku i zapewnić pewny chwyt. Do takich aplikacji dobre są liny z oplotem wykonanym z włókien nieciągłych nadających wygląd materiału naturalnego, kolokwialnie mówiąc jest kosmaty. Oplot ma większe tarcie dzięki czemu pewnie leży w dłoni i nie ześlizguje się z kabestanów i knag.
Rys. 30 Przykład liny z dobrym chwytem, imitacja bawełny (poliester cięty)
- Odporność na przetarcia (Abrasion Resistance) – właściwość pożądana w przypadku lin kolidujących z różnymi elementami takielunku oraz pracujących w knagach i zaciskach np. brasy spinakera zawadzające o wanty czy szoty w knagach szczękowych. Osiąga się ją poprzez zastosowanie odpowiedniego splotu oraz mieszankę wytrzymałych włókien takich jak Technora, PBO i Dyneema.
Rys. 31 Przetarta lina
- Odporność na gnicie (Rot-proof) – szczególnie narażone na gnicie są liny pracujące w wodzie oraz te przechowywane w ciepłych, wilgotnych pomieszczeniach np. mokre cumy w bakistach jachtu żeglującego po ciepłych morzach. Zapewnia się ją używając odpowiednich materiałów jak Poliester czy Nylon, oraz stosując w miarę luźny splot, aby woda miała ujście spomiędzy włókien.
Rys. 32 Lina zbutwiała i zgnita
- Odporność na promieniowanie UV (UV Resistance) – jak wspomniano wcześniej duża część materiałów, szczególnie tych najmocniejszych, pod wpływem słońca kruszeje i traci swoje właściwości wytrzymałościowe, nie mówiąc już o blaknięciu kolorów. Jest to spowodowane procesem fotodegradacji (fotooksydacji) w wyniku którego pękają wiązania łańcuchów polimerów. Aby zachować dużą wytrzymałość wrażliwych na promieniowanie UV włókien, używa się ich jako rdzeni lin a oplot wykonuje np. z Poliestru. Innym sposobem jest pokrycie liny impregnatem z poliuretanu co można zauważyć na większości aplikacji z Dyneemy, która fabrycznie jest biała, jednak w sprzedaży występuje w wielu kolorach. To właśnie zasługa impregnatu.
Rys. 33 Po lewej lina wyblakła i skruszała od słońca, po prawej zwój nowej liny
- Odporność na wodę (Water resistance) – mieszając różne włókna i odpowiednio dostosowując rodzaj splotu można spowodować, że lina nie będzie nasiąkać wodą. Są to cienkie i bardzo wytrzymałe liny spotykane głównie na małych jachtach regatowych.
Rys. 34 Materiał hydrofobowy
- Pływalność (Floatability) – cecha szczególnie ważna przy linach używanych w wodzie podczas ruchu jachtu na silniku. Unoszenie się liny na wodzie może zapobiec wkręceniu się jej w śrubę. Można ją uzyskać jedynie przez zastosowanie włókien o gęstości mniejszej niż gęstość wody, np. Polietylen.
Rys. 35 Lina pływające (polipropylen)
- Łatwość szplajsowania (Easy to splice) – szplajsowanie, czyli zaplatanie permanentnej pętli na linie nie jest tak popularne na mniejszych jachtach, jednak jest bardzo ważna w przypadku lin mających przenosić duże obciążenia. Każde jej zgięcie to inicjator pęknięcia, którego chcemy uniknąć np. w przypadku fału grota rolowanego w maszcie. Na łatwość zaplatania wpływa wzajemna konstrukcja oplotu i rdzenia.
Rys. 36 Lina pojedynczo pleciona z zaszplajsowaną kauszą
- Elastyczność (Flexibility) – zdolność liny do rozciągania się pod wpływem obciążenia i powracania do początkowej długości po jego ustaniu. Właściwość pożądana w cumach oraz szotach sztaksli. Charakteryzują się nią liny nylonowe i polipropylenowe.
Rys. 37 Liny gumowe
- Wytrzymałość na rozciąganie (Tensile Strength) – poprzez użycie mocnego splotu, materiałów o małym rozciąganiu przy zerwaniu oraz przez rozciąganie wstępne dostaje się praktycznie nierozciągliwe liny. Takie przydają się jako fały. Symulacja rozciągania liny: https://www.youtube.com/watch?v=9EAxKeYILXc
Rys. 38 Rozciągana próbka; http://idwebhost-202-17.ethz.ch/research_animations.html
- Pełzanie (Creep) – własność liny polegająca na powolnym wydłużaniu się pod wpływem działania stałej, długotrwałej siły mniejszej od granicy plastyczności materiału. Przebiega ona szybciej w wysokich temperaturach. Można je zminimalizować rozciągając linę wstępnie oraz przez mieszanie materiałów.
Rys. 39 Wykres pełzania materiału, Odkształcenie od czasu. I – pełzanie wstępne, II – pełzanie ustalone , III – pełzanie przyspieszone, Z - zniszczenie
- Sztywność (Stiffness) – ciasny splot powoduje, że lina jest sztywna. Nie jest to mile widziana cecha w przypadku szotów, jednak na fałach już nie robi większej różnicy, a często idzie w parze ze zwiększoną wytrzymałością oraz trudnością szplajsowania.
Rys. 40 Przykład sztywnej liny
- Waga (Weight) – na jachtach regatowych liczy się lekkość. Dlatego do zastosowań sportowych produkuje się wysoce wytrzymałe liny o zmniejszonych średnicach dla uzyskania lepszego stosunku masa/wytrzymałość.
Rys. 41 Ciężki zwój liny